Dit interview verscheen eerder in een themanummer van “De Diagonaal”, het clubblad van de Scheidsrechtersvereniging Gouda en omstreken, hetgeen de verwijzingen naar andere artikelen verklaart. Het is hier met toestemming herplaatst.

Zoals reeds gememoreerd in het artikel over de geschiedenis van de scheidsrechtersfluit, was de eerste fluit die ooit in een officiële wedstrijd werd gebruikt, gemaakt door Joseph Hudson, de grondlegger van wat later Acme zou worden. Tientallen jaren lang stonden de namen Hudson en Acme gelijk aan scheidsrechtersfluitjes. Dit themanummer was natuurlijk een perfect excuus om een interview aan te vragen met de huidige directeur van Acme, Simon Topman. Hij stemde hierin toe en op de dag dat de Olympische Spelen begonnen deze zomer, spraken wij elkaar.

Simon, vandaag beginnen de Olympische Spelen. Opgewonden?

Ja natuurlijk, zoiets gebeurt maar eens in je leven. Hier in Engeland was men er eerst niet zo opgewonden over, omdat de kosten de pan uit rezen en er de angst voor terroristische aanslagen was. Daarom werden er zelfs raketwerpers op daken van flatgebouwen geplaatst. Tja, dat bevordert natuurlijk de sympathie voor het evenement niet. Ook was men bang dat het te druk in Londen zou worden. Maar goed, toen het steeds dichterbij kwam, groeide er wel een sfeer van sportiviteit en opgewondenheid en nu kan men niet wachten!

Ben je er zelf bij betrokken?

Als je bedoelt of ik ga kijken, dan moet ik nee zeggen. Maar vorig jaar heb ik wel op verzoek van het organisatiecomité 4000 fluitjes van 10 verschillende modellen geleverd, om te worden getest voor diverse sporten. Dus bedrijfstechnisch gezien ben ik er wel degelijk bij betrokken. Sterker nog, we zijn voor zover ik weet hofleverancier. (In de tweede week van de Spelen e-mailde Simon me om te vertellen dat de organisatoren nog een tweede lading van een paar honderd fluitjes hadden besteld. Wat er dan met de eerste lading was gebeurd, zal altijd wel een raadsel blijven.)

Hoe ben je bij Acme gekomen?

Dat is nu 30 jaar geleden, ten tijde van het bewind van Margaret Thatcher. Veel van onze nationale industrieën werden toen gesloten of verkocht. Zelf was ik werkzaam in de staalindustrie en die was, zo voorzag ik, hetzelfde lot beschoren. Ik verwachtte dat Thatcher op elk moment zou kunnen zeggen dat ook de staalindustrie te duur werd om te subsidiëren, dus de fabrieken moesten ook maar de deuren sluiten. Dat is op den duur ook gebeurd, maar toen was ik al vertrokken. Mijn vader werkte destijds al bij Acme en na lang wikken en wegen ben ik er ook begonnen. Eerst als vertegenwoordiger, maar later werkte ik me op. In die tijd had de familie Hudson, die al 3 of 4 generaties het bedrijf leidden, geen opvolgers. Uiteindelijk, in 1991, heb ik de aandelen van hen overgenomen en sindsdien ben ik letterlijk de ‘Topman’ van het bedrijf!

Hoeveel fluitjes verkopen jullie per jaar?

Meer dan zes miljoen, waarvan ongeveer 2,7 miljoen aan scheidsrechters. Zoals je vast wel weet, begon het allemaal met een politiefluitje en is het daarna steeds groter geworden. Op een gegeven moment hadden we een assortiment van meer dan 300 producten! Momenteel verkopen we ongeveer 80 verschillende producten, van vogelfluitjes tot geluidseffecten, en van muziekinstrumenten tot metalen en plastic sport- en veiligheidsfluitjes.

Onze fluiten worden in 119 landen verkocht en we komen nog steeds aan een jaarlijkse groei van 3 à 4 procent, ook al hebben we te maken met concurrentie, zoals Fox, maar ook goedkope imitatiefluitjes uit het verre Oosten.

Ontwerpen jullie nog wel nieuwe fluiten?

Jazeker wel, onderzoek en ontwikkeling is een proces dat hier nooit stilstaat. We krijgen om de haverklap wel verzoeken binnen om specifieke fluitjes te ontwikkelen, vooral voor vogelaars. Maar ook hebben we vrij recentelijk een speciale veiligheidsfluit ontwikkeld voor gebruik in steenkoolmijnen, wat ons ruim twee jaar heeft gekost! Tegen niet onaanzienlijke kosten, trouwens. De meeste mensen hebben geen benul van de kosten die met het ontwikkelen van een fluit zijn gemoeid. Dat kost circa 80.000 euro aan materiaal en manjaren, plus dan nog de onderzoekskosten. Bij elkaar toch al gauw 100.000 euro. Daar moet je heel wat fluitjes voor verkopen om dat terug te verdienen. Daarom gaan we ook niet op elk verzoek in. Maar als we het idee hebben dat een nieuw model rendabel kan zijn, doen we dat dus wel en uiteindelijk komt het dan op testen aan, ook in – en op – het veld. Wist je trouwens dat werkelijk elke fluit die bij ons wordt gemaakt, ook wordt getest op kwaliteit. Heel vroeger deed onze grondlegger, Joseph Hudson, dat zelf, maar tegenwoordig hebben we daar een machine voor. Overigens komen er per jaar gemiddeld slechts zes (!) fluiten terug omdat ze niet naar behoren werken. Dan onderzoeken we wat het probleem is en proberen we ons productieproces zo nodig daaraan aan te passen.

Misschien vinden je lezers het wel leuk om te weten dat ons model Tornado 2000 is ontwikkeld op grond van het lawaai dat in de Ajax Arena zou loeien? Destijds was dat naar zeggen het luidste stadion ter wereld, dus we wilden een model ontwikkelen dat boven het geluid van het publiek gehoord kon worden en toch makkelijk blaasbaar zou zijn. Dat is trouwens helemaal overeenkomstig het ontwerpprincipe van Acme:

• Hoe moeilijk of makkelijk is het om de fluit te blazen? (Blowrate – blaaskracht)
• Hoe luid is de fluit? (Blowsound – Geluid)
• Wat voor geluid of frequentie heeft de fluit? (Blowtone – Blaastoon)

Dat is ook nog eens een uitstekende manier om te bepalen wat voor jou, als scheidsrechter, de meest geschikte fluit is.

Hoe bedoelt u?

Wel, hier bij Acme geloven wij dat het geluid van een fluit door verschillende mensen verschillend wordt gehoord. Jongere mensen zijn bijvoorbeeld beter in het horen van hoge tonen, terwijl oudere mensen juist de lagere tonen beter horen. Ook zijn er culturele verschillen. In noordelijk Europa, maar ook Duitsland, Nederland en Engeland, geeft men de voorkeur aan diepere tonen, terwijl ze in zuidelijk Europa en Latijns-Amerika, bijvoorbeeld, juist de wat schellere toon voorstaat. Dit zien we terug in onze verkoopcijfers: de Thunderer heeft meer aftrek in noordelijke landen, terwijl de Tornado beter wordt verkocht in de warmbloediger landen. Overigens doen wij ook aan marktonderzoek om dit soort zaken uit te vinden. Zo komen we erachter wat voor welk doel de juiste fluit is. Daarbij krijgen we ook de nodige respons van onze klanten, ongevraagd en gevraagd. We stellen elke mening op prijs.

Maar om op je vraag terug te komen: ik ben van mening dat je een fluit moet hanteren die het best bij jouw niveau van fluiten past. Scheidsrechters moeten leren met hun fluit te ‘praten’: door intonatie in hun signalen te leggen, laten ze merken aan de spelers hoe ze over een bepaalde actie denken. Verder is er een groot verschil tussen het fluiten van een wedstrijd in de Champions League en een juniorenwedstrijd op zaterdagochtend. Voor de eerste hoor je een fluit te gebruiken die in het hele stadion kan worden gehoord, maar is dat voor die jongens of meisjes op een achterafveldje ook nodig? De beste fluit om mee te ‘praten’ heeft een erwt; die geeft de meeste variatie in toonhoogte en kracht. Fluitjes zonder erwt geven alleen maar een stoot geluid. Wil je nou echt zo’n toonloze, harde fluit gebruiken bij junioren en hun oren bij iedere beslissing pijn doen? Wist je trouwens dat die luide fluit in Engeland heeft geleid tot vele klachten bij omwonenden? Die waren er niet van gediend om het hele weekend die harde erwtloze fluit te horen. Speciaal daarvoor hebben wij de 622 Tornado ontwikkeld, die lastiger te blazen is en ook zachter van geluid. Niet echt wat wij graag doen hier, een fluit zachter maken, maar ja, de vraag was ernaar. Daarom geef ik de voorkeur aan de fluit met erwt; die genereert een aangenamer geluid, meer variatie en is dus beter geschikt voor het amateurvoetbal.

Waarom zijn dan zo veel scheidsrechters overgestapt op de erwtloze Fox 40?

Geen idee. Die fluit is goed geschikt voor indoorsporten, waar het geluid van het publiek en spelers hard is. Zo ook is hij uitermate geschikt voor gebruik in grote, drukke stadions. Maar onze Tornado 2000 is net zo goed en zelfs nog wat luider. Misschien zetten we onze fluiten niet agressief genoeg in de markt.

Misschien klopt dat wel. De fluiten van Fox worden op goed zichtbare plekken in winkels neergezet. Fluiten van Acme zie je veel minder.

Zie je nou wel, daar zou het ‘m in kunnen zitten. Men koopt een Fox omdat er geen goed alternatief wordt geboden in de winkel. Toch denk ik echt dat beginnende scheidsrechters beter met een Acme aan de slag kunnen, omdat je er beter mee kan ‘praten’. En dat komt dan weer hun prestatie ten goede.

Mag ik u de voorlopige resultaten laten zien van een enquete die ik onder de leden van onze vereniging heb gehouden? Hieruit komt naar voren dat veel mensen die op de Fox 40 zijn overgestapt, dit deden omdat ze problemen hadden met de erwt die vast kwam te zitten. Ook geven veel mensen de voorkeur aan de luidere Fox.

Is dat zo? Echt vreemd, want ik zit echt al heel lang in dit vak en in al die tijd is het vastzitten van de erwt nooit of zelden een probleem geweest. Het kan gebeuren dat door kalkaanslag uit je speeksel het mondstuk deels geblokkeerd kan raken, wat de luchtstroom doet afnemen. Daardoor is het mogelijk dat de erwt niet goed kan ‘rollen’. Voor sommigen lijkt het dan of de erwt vast zit. Ook kan er pluis uit je broekzak in de luchtkamer komen, waardoor de erwt niet meer goed kan ‘rollen’. Maar werkelijk vastzitten? Ik kan je garanderen dat dit niet gebeurt met onze kurken erwten.

Ik weet wat u bedoelt. Mijn vader gebruikte bijna 40 jaar lang altijd een metalen Thunderer (die ik van hem heb gekregen) en hij had nooit problemen met de erwt. 

We gebruiken de hoogste kwaliteit kurk voor onze erwten, die we ook niet met een of andere chemische stof bewerken waardoor hij ‘plakkerig’ kan worden. Ook zit er aan onze erwten geen randje of iets dergelijks, waardoor hij vast zou kunnen komen te zitten. Wat ik denk dat er bij die mensen die klachten hadden over het vastzitten van hun erwt, zou kunnen zijn gebeurd, is het volgende: ze hadden een fluit van een model dat sterk lijkt op een Acme (misschien stond het er zelfs wel op), maar dat in feite van een minder merk was. Veldonderzoek heeft ons geleerd dat er veel imitaties op de markt zijn, die allemaal van goedkopere, slechtere kwaliteit zijn. En over dat luidere geluid van de Fox: ik blijf bij mijn stelling dat scheidsrechters een fluit moeten kiezen die bij hun niveau van fluiten hoort. Volgens mij kun je met Acme fluiten beter ‘praten’, maar ieder zijn meug.

Acme en Fox zijn dus geen vijanden?

Nee, we zijn concurrenten, dat is alles. Ze hebben ons ooit voor het gerecht willen slepen over vermeende inbreuk op een van hun patenten. Dat is uiteindelijk op niks uitgelopen, toen hun advocaten erachter kwamen dat een rechtszaak niets zou opleveren.

Waar ik zelf nogal last van heb (en anderen met mij) is dat het koordje waarmee ik de fluit aan mijn pols verbind, snel roestig wordt. Is daar iets aan te doen?

Acme fluiten worden met een bronzen ring geleverd, dus die roesten niet. Het probleem ligt ‘m in het koordje, dat – om de prijs te drukken – met goedkope metalen wordt gemaakt. Wij verkopen een koordje met kunststof verbindingen, wat het probleem zou moeten verhelpen. Je kunt ze via onze website bestellen: www.acmewhistles.co.uk.

Trouwens, als jij of een van je lezers ooit in Birmingham komt, moet je zeker een bezoek brengen aan onze fabriek. We hebben een toer van de fabriek, en de opbrengst gaat naar goede doelen.

Simon, bedankt voor dit interview.